ERGENLERDE AKRAN ZORBALIĞININ SOSYAL MEDYADA ÜRETİMİ ve YENİDEN ÜRETİMİNİN OKUL SOSYAL HİZMETİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
Özet
Amaç: Çalışmanın amacı, 13-18 yaş arasındaki lise öğrencisi ergenlerde akran zorbalığının sosyal medyada üretiminin ve yeniden üretiminin okul sosyal hizmeti çerçevesinde değerlendirilmesidir.
Gereç ve Yöntem:Araştırmada nicel ve nitel yöntemlerin bir arada kullanıldığı karma metodoloji kullanılmış, model olarak ise “açımlayıcı sıralı” model benimsenmiştir. Araştırmanın nicel veri toplama ve analiz süreci dikkate alındığında örneklemini, Kanuni Meslek Lisesi 2. sınıfta okuyan 56 kişi, İbn-i Sina Sağlık Meslek Lisesi 3.sınıfta okuyan 55 kişi ve Keçiören Lisesi 1.sınıfta okuyan 55 kişi olmak üzere toplam 168 kişi oluşturmaktadır. Verilerin toplanması Pişkin ve Ayas(2007) tarafından geçerliliği ve güvenilirliği yapılarak geliştirilmiş olan Akran Zorbalığı Ölçeği Ergen Formu aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler, SPSS 20.0paket programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel veri toplama ve analiz süreci kısmındaysa katılımcılar, Akran Zorbalığı Ölçeği Ergen Formu paralelinde zorba ve kurban boyutunda anlamlı ilişki tespit edilen 15 öğrenciden oluşmaktadır. İlgili katılımcılarla sosyal medya kullanım sıklığı ve biçimini açığa çıkarmak için “derinlemesine mülakat” tekniği, “yarı yapılandırılmış form” dolayımında gerçekleştirilmiştir. Veriler içerik analizine tabi tutularak temalar ve alt temalar oluşturulmuştur. Burada tüm veriler ayrı ayrı araştırmacılar tarafından kodlanmış ve karşılaştırılmıştır.
Bulgular: Nicel veri analiz kısmında,Akran Zorbalığı Ölçeği Ergen Formu neticesinde kurban ve zorba boyutu her ikisinde de minimum puan olan 43 şeklinde bulunmuştur. Dolayısıyla kurban ve zorba boyutuna frekans analiziyle bakıldığında minimum ve maksimum değerin doğrusal olarak minimal olduğu saptanmıştır. Nitel veri analiz kısmında ise “sosyal medya kullanım sıkılığı ve biçimi”, “sosyal medyada nefret söyleminin üretimi ve yeniden üretimi”, “sosyal medya kullanımı ve okul yaşamı” başlıklarında üç ana temaya ve sırasıyla ikişer olmak üzere her birine bağlı olan “arkadaşlarla iletişimim sosyal medya üzerinden…”, “sosyal medyadan uzaklaşınca huzursuzluk ve yoksunluk hissediyorum”, “nefret söylemine çok rastlıyorum! Normal değil mi?”, “LGBT savunulamaz”, “okulda herkesin dilinde sosyal medya var,” “sosyal medya bu denli kullanılmasa okulda daha az kavga çıkardı” şeklindeki altı alt temaya ulaşılmıştır.
Sonuç: Toplumun nefret söylemi odağındaki tutum ve yargılarının sosyal medyada araç olmasıyla birlikte akranlar arasında olumsuz bir aktarım oluştuğu görülmektedir. Araştırma sonuçları dikkate alındığında ergenler açısından var olan hizmet modellerinin geliştirilmesi okul sosyal hizmeti gibi yeni hizmet modellerinin oluşturulmasına katkı sağlanmasının gerekliliği vurgulanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Akran zorbalığı; ergenlik dönemi, sosyal medya, okul sosyal hizmeti.
Tam Metin:
PDFReferanslar
Altundağ, Y.(2016). Lise öğrencilerinde sanal zorbalık ve problemli internet kullanımı ilişkisi. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying. 3(1): 27-43.
Aktan, M. C. (2018). Türkiye’de okul sosyal hizmetinin yapılandırılması: gereksinimler, sorunlar ve çözüm önerileri, Ankara: Gece Kitaplığı.
Ayas T.,Pişkin, M. (2015). Akran zorbalığı belirleme ölçeği ergen formu. Akademik Bakış, 50: 316-24.
Baki, A., Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (42): 1-21.
Barth, R. P. (1987). Socialpromotionandnonpromotion: nonsolitionstounderachievement. SocialWork in Eduction. 9: 81-95.
Baştürk-Akca, E.,Saymer, İ., Ergül, S. (2015). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımları ve siber zorbalık deneyimleri: Ankara Örneği. Global Media Journal TR Edition, 5 (10): 71-86.
Ben-David, A. & Matamoros-Fernandez, A. (2016). Hate speech and covert discrimination on social media: monitoring the Facebook pages of extreme-right political parties in Spain. International Journal of Communication, 10: 1167-93.
Burnukara, B.,Uçanok, Z. (2012). İlk ve orta ergenlikte akran zorbalığı: gerçekleştiği yerler ve baş etme yolları. Türk Psikoloji Yazıları, 15 (29): 68-82.
Creswell, J. W.,PlanoClark, V. L. (2014). Karma yöntem araştırmaları: tasarımı ve yürütülmesi. (Y. Dede, S. B. Demir, Çev Ed.) Ankara: Anı Yayıncılık.
Demir, Ü. (2016). Sosyal medya kullanımı ve aile iletişimi: Çanakkale’de lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 9 (2): 27-50.
Dolgun, G. (2018). Akran zorbalığını önlemede hemşirenin rolü. HSP, 5 (1): 95-101.
Duman, N. (2000). Ankara liselerinde çeteye katılma potansiyeli olan öğrenci grupları ve okul sosyal hizmeti. Hacettepe Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Duyan, V., Özbesler C (2009).Okul ortamlarında sosyal hizmet. Eğitim ve Bilim, 154 (34): 17-25.
Duyan, V., Özbulut, M., Sayar, Ö. Ö. (2008).Sosyal hizmeti tanımak ve anlamak, Ankara: Öncü Basımevi.
Dupper, D. (2013). Okul sosyal hizmeti: etkin uygulamalar için beceri ve müdahaleler (Y. Özkan ve E.G. Çiftçi, Çev.). İstanbul: Kapital Yayıncılık.
Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (2): 511-37.
Guiora, A. N. & Park E. (2017). Hatespeech on socialmedia. UtahLawFacultyScholarship, 3 (45): 957-71.
Gül, S. K., Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik dönemi sorunları ve şiddet. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 79-101.
Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı: bir alan çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 3: 151-75.
Kırık, A. M. (2014). Aile ve çocuk ilişkisinde internetin yeri: nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3 (1): 337-47.
Livingstone, S.(2008). Taking risky opportunities in youthful content creation: teenagers’ use of social networking sites for intimacy, privacy and self-ezpression. New Media &Society, 10(3): 393-411.
Manovich, L. (2001). What is newmedia? in The Language of New Media (pp. 20-61). Chicago: Copyright MIT Press.
Olweus, D. (1993). Bullying at school : whatweknowandwhatwe can do. Oxford: Blackwell Publishers.
Olweus, D. (2005). A useful evaluation design and effects of the Olweus Bullying Prevention Program. Psychology, Crime & Law, 11 (4): 389-402.
Otrar, M., Ökte, A. (2014). Öğrencilerin zorbalık eğilimleri ile sosyal medya tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3 (3): 135-44.
Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2 (2): 531–62.
Pişkin, M.,Ayas, T. (2007). Akran zorbalığı belirleme ölçeği ergen formunun geliştirilmesi. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. (Dokuz Eylül Üniversitesi. Çeşme: 17–19 Ekim 2007).
Sarak, Ö. (2012). Lise öğrencilerinde sanal zorbalık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
Tekin, H. H. (2006). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3 (13): 101-16.
Totan, T., Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlerde zorbalığın anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi, Ege Eğitim Dergisi, 8 (2): 53-68.
Ulaştırma Bakanlığı İnternet Kurulu. (2011). Çocukların sosyal paylaşım sitelerini kullanım alışkanlıkları araştırma raporu.https://docplayer.biz.tr/docview/26/7446995/#file=/storage/26/7446995/7446995.pdf
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.