Örgütsel Stresin A ve B Tipi Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi: Hemşireler Üzerine Bir Araştırma

Zelal Özyıldız, Zeynep Büyükkaya

Özet


Amaç: Bu çalışma, hemşirelerin örgütsel stres düzeylerinin A ve B tipi kişilik yapılarına göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma tanımlayıcı türde kesitsel bir saha araştırması olarak gerçekleştirilmiştir ve çalışmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini sosyal medyada yer alan hemşire grupları ve hemşire profilleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise %95 güvenilirlik düzeyinde ve %5 hata payı ile 391 olarak belirlenmiştir. Araştırmadaki veriler ‘Sosyo-Demografik Tanıtım Formu’, ‘Örgütsel Stres Ölçeği’ ve ‘Kişilik Özelliği Tanıma Testi’ ile elde edilmiştir. Bununla birlikte 391 hemşireden çevrimiçi ortamda anket aracılığı ile veri toplanmıştır. Toplanan veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 22.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. İstatistiksel anlamlılık için p≤0,05 kabul edilmiştir.

Bulgular: Çalışmaya katılan hemşirelerin %73,1’ini (286) kadınlar, %26,9’unu (105) erkekler oluşturmaktadır. Katılımcı hemşirelerin 249’u (%63,7) 18-30 yaş aralığındadır. Geriye kalan 142 (%36,3) katılımcının yaş aralığı ise 30 yaş ve üzeridir. Çalışmaya katılan hemşirelerin %33,5’i A tipi, %66,5’i ise B tipi kişilik özelliklerine sahiptir. A tipi kişilik özelliğine sahip hemşirelerin 109’u kadın ve 22’si erkektir. Geriye kalan 177 kadın ve 83 erkeğin ise B tipi kişiliğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Örgütsel stresin sosyal destek ve karar verme alt boyutları ile A ve B tipi kişilik türü arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir (p≥0,05). Örgütsel stresin iş yükü boyutu A ve B tipi kişiliğe göre anlamlı bir farklılık göstermektedir (p≤0,05). A tipi kişilik özelliğine sahip bireyler B tipi kişilik özelliğine sahip bireylere oranla daha fazla iş yükü stresine sahiptirler. Beceri kullanımı boyutunun da A ve B tipi kişiliğe göre anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir (p≤0,05). A tipi kişilik yapısına sahip hemşirelerin beceri kullanımı açısından daha fazla stres yaşadığını söylemek mümkündür.

Sonuç: Strese yatkın koşullarda çalışan ve A tipi kişiliğe sahip olan hemşirelerin özellikle iş yükü ve beceri kullanımına bağlı stres düzeyinin yüksek olduğu görülmektedir.


Tam Metin:

PDF

Referanslar


Aktaş, A. M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 56 (04), 26-42.

Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74.

Bektaş, S. (2021). Örgütsel stres ve örgütsel tükenmişlik: muhasebe mesleği örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ufuk Üniversitesi, Ankara.

Çetin, F. ve Basım, H. N. (2013). Örgütte bireysel farklılıklar, kişilik ve değerler. Ü. Sığrı ve S. Gürbüz (Der), Örgütsel Davranış içinde (94-123). İstanbul: Beta Yayınları.

Durna, U. (2005). A tipi ve B tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 276-290.

Florea, R. ve Florea, R. (2016). Individual and organizational implications of work-related stress. Economy Transdisciplinarity Cognition, 19(1), 28-33.

Gélinas, C., Fillion, L., Robitaille, M. A. ve Truchon, M. (2012). Stressors experienced by nurses providing end-of-life palliative care in the intensive care unit. The Canadian Journal of Nursing Research=Revue Canadienne de Recherche en Sciences Infirmières, 44(1), 18-39.

Gray-Toft, P. A. ve Anderson, J. G. (1985). Organizational stress in the hospital: Development of a model for diagnosis and prediction. Health Services Research, 19(6), 753-774.

Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109.

Gümüştekin, G. E. ve Öztemiz, A. B. (2004). Örgütsel stres yönetimi ve uçucu personel üzerine bir uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23, 61-85.

Janjhua, Y. ve Chandrakanta. (2012). Behavior of personality type toward stress and job performance: a study of healthcare professionals. Journal of Family Medicine and Primary Care, 1(2), 109-113.

Kırel, A. Ç. (2019). Örgütsel stres kaynakları ve yönetimi. A. Ç. Kırel ve P. Acar (Der), Örgütsel Davranış içinde (144-167). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.

Koç, S., Özkul, A. S., Ürkmez, D. Ö., Özel, H. Ö. ve Çevik, L. Ç. (2017). Bir sağlık kuruluşunda görev yapmakta olan hemşirelerin stres kaynaklarının ve düzeylerinin analizi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 33(2), 68-75.

Koolhaas, J. M., Bartolomucci, A., Buwalda, B., de Boer, S. F., Flügge, G., Korte, S. M., ... Fuchs, E. (2011). Stress revisited: a critical evaluation of the stress concept. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 35 (5), 1291-1301.

Lu, S., Wei, F. ve Li, G. (2021). The evolution of the concept of stress and the framework of the stress system. Cell Stress, 5(6), 76-85.

Motowidlo, S. J., Packard, J. S. ve Manning, M. R. (1986). Occupational stress: its causes and consequences for job performance. Journal of Applied Psychology, 71(4), 618-629.

Najimi, A., Goudarzi, A. M. ve Sharifirad, G. (2012). Causes of job stress in nurses: a cross-sectional study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 17(4), 301-305.

National Institute for Occupational Safety and Health [NIOSH]. (1999). Stress at work. DHHS (NIOSH) Publication, No 99-101.

Önder, G., Aybas, M. ve Önder, E. (2014). Hemşirelerin stres seviyesine etki eden faktörlerin öncelik sırasının çok kriterli karar verme tekniği ile belirlenmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 21-35.

Özsoy, E. (2019). Örgütlerde stres ve stresle başa çıkma yolları. E. Kaygın ve G. Kosa (Der), Olumsuz Boyutlarıyla Örgütsel Davranış içinde (231-247). Konya: Eğitim Yayınevi.

Palmer, S., Cooper, C. ve Thomas, K. (2004). A model of work stress to underpin the health and safety executive advice for tackling work-related stress and stress risk assessments. Counselling at Work, 2-5.

Rizwan, M., Waseem, A. ve Bukhari, S. A. (2014). Antecedents of job stress and its impact on job performance and job satisfaction. International Journal of Learning and Development, 4(2), 187-203.

Rout, U. R. (2001). Stress amongst district nurses: a preliminary investigation. Journal of Clinical Nursing, 9(2), 303-309.

Selye, H. (1976). Stress in Health and Disease. London: Butterworth Publishers.

Sever, A. D. (1997). Hemşirelerin iş stresi ile başa çıkma yolları ve bunun sonuçlarının araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Stordeur, S., D'hoore, W. ve Vandenberghe, C. (2001). Leadership, organizational stress, and emotional exhaustion among hospital nursing staff. Journal of Advanced Nursing, 35(4), 533-542.

Şahin, H. (2005). Örgütsel stres. Maden Mühendisleri Odası (TMMOB) Madencilik Bülteni, 1, 54-56.

Şahin, N. H., Güler, M. ve Basım, N. (2009). A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(3), 243-254.

Tyson, P. D., Pongruengphant, R. ve Aggarwal, B. (2002). Coping with organizational stress among hospital nurses in Southern Ontario. International Journal of Nursing Studies, 39, 453-459.

Üzen, Ş., Karabacak, Ü., Doğu, Ö. ve Duyan, A. (2015). Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin örgütsel stres düzeylerinin belirlenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 19(1), 15-20.

Ward, J. C. ve Abbey, A. (2005). Organizational Stress. New York: Palgrave Macmillan.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.