Tip 1 Diabetes Mellitus Tanısı Olan Adölesanlarda Sosyal Kaygı ve Hemşirelik Yaklaşımı
Özet
Tip 1 Diabetes Mellitus Tanısı Olan Adölesanlarda Sosyal Kaygı ve Hemşirelik Yaklaşımı
Özet
Tip 1 Diabetes Mellitus (DM) adölesanlarda en sık görülen kronik hastalıklardan biridir ve son yıllarda tip 1 DM tanısı alan çocuk ve adölesanların sayısı giderek artmaktadır. Bu derleme, tip 1 DM tanısı olan adölesanlarda sosyal kaygı nedenleri ve önlemeye yönelik hemşirelik yaklaşımlarını derinlemesine incelemek amacıyla hazırlanmıştır. Adölesan dönem; fiziksel, bilişsel, emosyonel ve sosyal değişimlerin olduğu hayattaki en zor dönemlerden biri olarak kabul edilmektedir. Diyabet nedeniyle, adölesanın benlik saygısında azalma, kendini akranlarından farklı hissetme, akran grubuna dahil olamama ve akran ilişkilerindeki bozulmalar gibi sorunlar adölesanda sosyal kaygıya neden olabilir. Sosyal kaygı, kişinin daha önce tanışmadığı insanlar tarafından olumsuz değerlendirilmekten korkma ve korkulan durumlardan kaçınma eğilimi ile tanımlanabilecek yaygın bir kaygı bozukluğudur. Adölesan dönemin gelişimsel özellikleri ve bu dönemde tip 1 DM gibi kronik bir hastalığın varlığı adölesanda sosyal kaygıyı daha da artırmaktadır. Multidisipliner bir ekip (diyabet eğitim hemşiresi, pediatrik endokrin uzmanı, psikolog ve diyetisyen) tarafından tip 1 DM tanısı olan adölesanın izlemi aile temelli olarak yürütülmelidir. Diyabet hemşiresi bu multidisipliner ekibin önemli bir üyesidir ve adölesanın gelişimsel özelliklerini dikkate alarak özellikle psikososyal uyumunu geliştirmeyi hedeflemelidir. Tip 1 DM tanısı olan adölesanın psikososyal uyumunu geliştirmeye ve sosyal kaygıyı önlemeye yönelik hemşirelik yaklaşımları akran desteğinin sağlanmasını, aile temelli girişimleri ve sosyal kaygının değerlendirilmesini içerir. Böylece diyabet hemşiresi, tip 1 DM tanısı olan adölesandaki sosyal kaygıya yönelik sorunları önleyebilir ve sosyal kaygının erken dönemde belirlenmesini sağlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal kaygı, adölesan, tip 1 diabetes mellitus, hemşirelik yaklaşımı
Social Anxiety in Adolescents with Type 1 Diabetes Mellitus and Nursing Approach
Abstract
Type 1 Diabetes Mellitus (DM) is one of the most common chronic diseases in adolescents, and the number of children and adolescents diagnosed with type 1 DM is increasing in recent years. This review has been prepared to truly examine the reasons and nursing approaches to prevent the social anxiety in adolescents with type 1 DM. The adolescence is accepted as one of the most difficult period which has physical, cognitive, emotional and social changes. Due to diabetes, problems such as decreasing self-esteem, feeling different from peers, not participating in peer groups and breakdown the relationship with peers can be caused social anxiety in adolescent. Social anxiety is a common anxiety disorder which can be defined as the fear of evaluating negatively by the others and the tendency to avoid from the situations of fearing. Developmental characteristics of adolescence period and having a chronic disease such as type 1 DM is increased more social anxiety in adolescents in this period. Monitoring of adolescent with type 1 DM should be carried out as family-centered by a multidisciplinary team (diabetes nurse, specialist in paediatric endocrine, psychologist and dietitian). The diabetes nurse is an important member of this team and s/he should especially aim to develop adolescent’s psychosocial adaptation with taking into account the developmental characteristics of adolescent. Nursing approaches to develop psychosocial adaptation of adolescent with type 1 DM and prevent social anxiety should include providing peer support, interventions with family-centered, and assessment of social anxiety. Thus the diabetes nurse may prevent the problems relation with social anxiety and provide the determination of social anxiety in early period.
Keywords: Social anxiety, adolescent, type 1 diabetes mellitus, nursing approach
Tam Metin:
PDFReferanslar
Abualula, N. A., Jacobsen, K. H., Milligan, R. A., Rodan, M. F., & Conn, V. S. (2016). Evaluating Diabetes Educational Interventions with a Skill Development Component in Adolescents with Type 1 Diabetes: A Systematic Review Focusing on Quality of Life. The Diabetes Educator, 42(5), 515-528. doi: 10.1177/0145721716658356
Adal, E., Onal, Z., Ersen, A., Yalcin, K., Onal, H., & Aydin, A. (2015). Recognizing the psychosocial aspects of type 1 diabetes in adolescents. Journal of Clinical Research in Pediatric Endocrinology, 7(1), 57-62. doi: 10.4274/jcrpe.1745
Altundag, S., & Bayat, M. (2016). Peer interaction and group education for adaptation to disease in adolescents with Type 1 diabetes mellitus. Pakistan Journal of Medical Sciences, 32(4), 1010-1014. http://dx.doi.org/10.12669/pjms.324.9809
American Diabetes Association (2002). Management of Diabetes at Diabetes Camps. Diabetes Care, 25(1), 127-129. http://dx.doi.org/10.2337/diacare.25.2007.S127
Amerikan Psikiyatri Birliği (2007). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı: (DSM-IV-TR), yeniden gözden geçirilmiş üçüncü baskı. Çev. Ed. E Köroğlu, Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Atkinson, M. A., Eisenbarth, G. S., & Michels, A. W. (2014). Type 1 diabetes. Lancet, 383, 69-82. doi: 10.1016/S0140-6736(13)60591-7
Bahalı, M. K., Yolga Tahiroğlu, A., Fırat, S., Avcı, A., & Yüksel, B. (2006). Bir diyabet kampı etkinliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 218-222.
Berlin, K. S., Hains, A. A., Kamody, R. C., Kichler, J. C., & Davies, W. H. (2015). Differentiating peer and friend social information-processing effects on stress and glycemic control among youth with type 1 diabetes. Journal of Pediatric Psychology, 40(5), 492-499. doi: 10.1093/jpepsy/jsu111
Boztepe, H. (2012). Tip 1 Diyabetin Yönetiminde Riskli Bir Dönem: Ergenlik. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 82-89.
Carlson, K. T., Carlson, G.W., Tolbert, L., & Demma, L.J. (2013). Blood glucose levels in children with Type 1 diabetes attending a residential diabetes camp: a 2-year review. Diabetic Medicine, 30(3), 123-126. doi: 10.1111/dme.12070
Cohen, J. S., & Kendall, P.C. (2015). Peer Victimization Among Children and Adolescents with Anxiety Disorders. Child Psychiatry & Human Development, 46(3), 393-405. doi: 10.1007/s10578-014-0479-x
Compas, B. E., Jaser, S. S., Dunn, M. J., & Rodriguez, E. M. (2012). Coping with Chronic Illness in Childhood and Adolescence. Annual Review of Clinical Psychology, 27(8), 455-480. doi: 10.1146/annurev-clinpsy-032511-143108
Cox, B. J., Fleet, C., Stein, M. B. (2004). Self-criticism and social phobia in the US national comorbidity survey. Journal of Affective Disorders, 82(2), 227-234.
Craig, M. E., Jefferies, C., Dabelea, D., Balde, N., Seth, A., & Donaghue, K. C. (2014). ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014 Compendium: Definition, epidemiology, and classification of diabetes in children and adolescents. Pediatric Diabetes, 15(20), 4-17. doi: 10.1111/pedi.12186
Çavuşoğlu, H. (2013a). Çocuk Sağlığı Hemşireliği, Cilt 1 (11. Baskı). Ankara: Sistem Ofset Basımevi.
Çavuşoğlu, H. (2013b). Çocuk Sağlığı Hemşireliği, Cilt 2 (10. Baskı). Ankara: Sistem Ofset Basımevi.
Demir, T., Eralp-Demir, D., Özmen, E., & Uysal, Ö. (1999). Çapa Çocuk ve Ergenler için Sosyal Fobi Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirliği. Düşünen Adam, 1999, 12(4), 23-30.
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi (2015). Şeker Çocuklar Diyabet Kampı. Erişim Tarihi: 22.09.2016. URL: http://www.cocukendokrindiyabet.org/site/index.php/8-haber-arsivi/509-ege-universitesi-nin-diyabet-kampi-basariyla-gerceklesti
García-Pérez, L., Perestelo-Pérez, L., Serrano-Aguilar, P., & del Mar Trujillo-Martín, M. (2010). Effectiveness of a Psychoeducative Intervention in a Summer Camp for Children with Type 1 Diabetes Mellitus. The Diabetes Educator, 36(2), 310-317. doi: 10.1177/0145721710361784
Hains, A. A., Berlin, K. S., Davies, W. H., Smothers, M. K., Sato, A. F., & Alemzadeh, R. (2007). Attributions of adolescents with type 1 diabetes related to performing diabetes care around friends and peers: The moderating role of friend support. Journal of Pediatric Psychology, 32(5), 561-570. doi: 10.1093/jpepsy/jsl040
Haller, S. P. W., Kadosh, K. C., Scerif, G., & Lau, J. Y. F. (2015). Social anxiety disorder in adolescence: How developmental cognitive neuroscience findings may shape understanding and interventions for psychopathology. Developmental Cognitive Neuroscience, 13, 11-20. doi: 10.1016/j.dcn.2015.02.002
Hemşirelik Yönetmeliği (2011). Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapilmasina Dair Yönetmelik. Resmi Gazete, No: 27910, Tarih: 19 Nisan 2011 Salı.
Helgeson, V. S., Synder, P. R., Escobar, O., Siminerio, L., & Becker, D. (2007). Comparison of Adolescents with and without Diabetes on Indices of Psychosocial Functioning for Three Years. Journal of Pediatric Psychology, 32(7), 794-806. doi: 10.1093/jpepsy/jsm020
International Diabetes Federation (2011). Global IDF/ISPAD Guideline for Diabetesin Childhood and Adolescence. Erişim Tarihi: 23.09.2016 URL: https://www.idf.org/sites/default/files/Diabetes-in-Childhood-and-Adolescence-Guidelines.pdf
International Diabetes Federation (2015). IDF Diabetes Atlas, Seventh Edition. Erişim Tarihi: 23.09.2016 URL: http://www.diabetesatlas.org/resources/2015-atlas.html
Jaser, S. S. (2010). Psychological Problems in Adolescents with Diabetes. Adolescent Medicine: State of the Art Reviews, 21(1), 138-151.
Kakleas, K., Kandyla, B., Karayianni, C., & Karavanaki, K. (2009). Psychosocial problems in adolescents with type 1 diabetes mellitus. Diabetes & Metabolism, 35(5), 339-350. doi: 10.1016/j.diabet.2009.05.002
Kalyva, E. Malakonaki, E., Eiser, C., & Mamoulakis, D. (2011). Health-related quality of life (HRQoL) of children with type 1 diabetes mellitus (T1DM): self and parental perceptions. Pediatric Diabetes, 12, 34-40. doi: 10.1111/j.1399-5448.2010.00653.x
Kılıçarslan Törüner, E., & Büyükgönenç, L. (2011). Çocuk Sağlığı: Temel Hemşirelik Yaklaşımları (1. Basım). Ankara: Göktuğ Yayıncılık.
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi (2014). Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrin ve Diyabet Bilim Dalı’nın Düzenlediği Diyabetli Çocuklar Kampı İznik’te Yapıldı. Erişim Tarihi: 22.09.2016 URL: http://tip.kocaeli.edu.tr/haberler/agustos11.14.php
La Greca, A. M., & Lopez, N. (1998). Social Anxiety Among Adolescents: Linkages with Peer Relations and Friendships. Journal of Abnormal Child Psychology, 26, 83-94. doi: 10.1023/A:1022684520514
La Greca, A. M., & Harrison, H. M. (2005). Adolescent peer relations, friendships, and romantic relationships: do they predict social anxiety and depression? Journal of Clinical Child Adolescent Psychology, 34(1), 49-61.
Lord, J. H., Young, M. T., Gruhn, M. A., Grey, M., Delamater, A. M., & Jaser, S. S. (2015). Effect of Race and Marital Status on Mothers’ Observed Parenting and Adolescent Adjustment in Youth with Type 1 Diabetes. Journal of Pediatric Psychology, 40(1), 132-143. doi: 10.1093/jpepsy/jsu078
Mancuso, M., & Caruso-Nicoletti, M. (2003). Summer Camps and Quality of Life in Children and Adolescents with Type 1 Diabetes. Acta Bio Medica, 74(1), 35-37.
Markowitz, J. T., Garvey, K. C., & Laffel, L. M. B. (2015). Developmental Changes in the Roles of Patients and Families in Type 1 Diabetes Management. Current Diabetes Reviews, 11(4), 231-238.
McCarvill, R., & Weaver, K. (2014). Primary care of female adolescents with type 1 diabetes mellitus and disordered eating. Journal of Advanced Nursing, 70(9), 2005-2018. doi: 10.1111/jan.12384
Miers, A. C., Blöte, A. W., de Rooij, M., Bokhorst, C. L., & Westenberg, P. M. (2013). Trajectories of Social Anxiety during Adolescence and Relations with Cognition, Social Competence, and Temperament. Journal of Abnormal Child Psychology, 41, 97-110. doi: 10.1007/s10802-012-9651-6
Moussa, M. A. A., Alsaeid, M., Abdella, N., Refai, T. M. K., Al-Sheikh, N., & Gomez, J. E. (2005). Social and Psychological Characteristics of Kuwaiti Children and Adolescents with Type 1 Diabetes. Social Science & Medicine, 60(8), 1835-1844. doi: 10.1016/j.socscimed.2004.08.018
Pinar, R. (2005). Disordered Eating Behaviors Among Turkish Adolescents with and without Type 1 Diabetes. Journal of Pediatric Nursing, 20(5), 383-388. doi: 10.1016/j.pedn.2005.07.001
Scaini, S., Belotti, R., Ogliari, A., & Battaglia, M. (2016). A comprehensive meta-analysis of cognitive-behavioral interventions for social anxiety disorder in children and adolescents. Journal of Anxiety Disorders, 42, 105-112. http://dx.doi.org/10.1016/j.janxdis.2016.05.008
Schraml, K., Perski, A., Grossi, G., & Simonsson-Sarnecki, M. (2011). Stress symptoms among adolescents: The role of subjective psychosocial conditions, lifestyle, and self-esteem. Journal of Adolescence, 34(5), 987-996. doi: 10.1016/j.adolescence.2010.11.010
Stein, M. B., & Stein, D. J. (2008). Social anxiety disorder. Lancet, 371, 1115-1125.
Storch, E. A., Lewin, A., Silverstein, J. H., Heidgergen, A. D., Strawser, M. S., … Geffken, G. R. (2004). Peer Victimization and Psychosocial Adjustment in Children with Type 1 Diabetes. Clinical Pediatrics, 43(5), 467-471.
Sullivan-Bolyai, S., Crawford, S., Johnson, K., Huston, B.,& Lee, M.M. (2012). Educating diabetes camp counselors with a human patient simulator: A pilot study. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 17(2), 121-128.doi: 10.1111/j.1744-6155.2011.00322.x
Taşkın, E., Yılmaz, E., Kılıç, M., & Ertuğrul, S. (2007). İnsüline Bağımlı Diyabetes Mellitusun Epidemiyolojik Özellikleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(2), 75-79.
Türk Diyabet Cemiyeti (2016). 51. Türk Diyabet Cemiyeti Yaz Eğitim Kampı. Erişim Tarihi: 22.09.2016 URL: http://www.diabetcemiyeti.org/c/50-turk-diyabet-cemiyeti-yaz-egitim-kampi
Wang, Y. C. A., Stewart, S., Tuli, E., & White, P. (2008). Improved glycemic control in adolescents with type 1 diabetes mellitus who at tend diabetes camp. Pediatric Diabetes, 9(1), 29-34. doi: 10.1111/j.1399-5448.2007.00285.x.
Williams, C., Sharpe, L., & Mullan, B. (2014). Developmental challenges of adolescents with type 1 diabetes: The role of eating attitudes, family support and fear of negative evaluation. Psychology, Health & Medicine, 19(3), 324-334.http://dx.doi.org/10.1080/13548506.2013.808750
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.