Okul Öncesi Dönemde Çocuklardaki Farklı Yeme Davranışları ve Ebeveyn Faktörlerinin Bu Davranışlara Etkisi

Nehir Öztürk, Perim Fatma Türker

Özet


Okul öncesi dönem 3-6 yaş aralığı olarak tanımlanmaktadır ve çocuğun çevresindeki tüm uyaran ve aktivitelere karşı açık olduğu, pek çok yönden büyüme ve gelişmesini sağladığı bir dönemdir. Bu gelişimi etkileyen önemli faktörlerden biri ise çocuğun beslenmesidir. Çocuklar için genellikle sosyal bir durum olan beslenme eylemi gözlem ve taklit yoluyla şekillenir ve çocuklar kendilerine özgü olumlu-olumsuz yeme davranışları geliştirir. Bu davranışları ölçmede en sık yararlanılan psikometrik ölçek olan Çocuklarda Yeme Davranışı Anketi (ÇYDA) kullanılmaktadır. Sekiz alt faktör ile çocukların yeme eğilimi ve iştahı veya kaçıngan yeme ve iştahsızlığı belirlenebilmektedir. Bu davranışlar, çocuğun bireysel özellikleri, genetiği, karakteri, yaşı ve cinsiyetinin yanında çevre ile etkileşiminden de etkilenmektedir. Bu dönemde, çocuğun çevresi genellikle ebeveynlerinden oluştuğu için bu davranışlar üzerinde ebeveynlerin etkisi büyüktür. Ebeveynlerin, besleme uygulamaları, ödül-ceza sistemi kullanmaları, eğitim düzeyleri, nasıl birer rol model oldukları ve evdeki sofra ve öğün düzenleri, çocuğun davranış gelişimi için belirleyici olmaktadır. Bu nedenle, ebeveynleri kapsayan bu faktörlerin belirlenmesi çocukların geliştirdikleri farklı beslenme davranışlarını düzenlemek için yararlı olacaktır. Bu derlemede, okul öncesi dönemde çocukların farklı yeme davranışları ve bu davranışlara neden olan çeşitli ebeveyn kaynaklı faktörler incelenmiştir.


Tam Metin:

PDF

Referanslar


Aydın, G., Akay, D., & İbiş, E. (2017). 3-7 yaş çocuğa sahip annelerin beslenmeyle ilgili davranışlarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 683-683. https://doi.org/10.24315/trkefd.307013

Balaban, S., Özdoğan, Y., & Uçar, A. (2018). Annelerin çocuk besleme uygulamaları ve çocukların yemek yeme davranışları. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. https://doi.org/10.17100/nevbiltek.326672

Cao, Y., Svensson, V., Marcus, C., Zhang, J., Zhang, J., & Sobko, T. (2012). Eating behaviour patterns in Chinese children aged 12-18 months and association with relative weight - factorial validation of the children's eating behaviour questionnaire. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 9(1), 5. https://doi.org/10.1186/1479-5868-9-5

Cole, N. C., An, R., Lee, S., & Donovan, S. M. (2017). Correlates of picky eating and food neophobia in young children: A systematic review and meta-analysis. Nutrition Reviews, 75(7), 516-532. https://doi.org/10.1093/nutrit/nux024

Ek, A., Sorjonen, K., Eli, K., Lindberg, L., Nyman, J., Marcus, C., & Nowicka, P. (2016). Associations between parental concerns about preschoolers’ weight and eating and parental feeding practices: Results from analyses of the child eating behavior questionnaire, the child feeding questionnaire, and the lifestyle behavior checklist. PLOS ONE, 11(1), e0147257. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0147257

Erdem, S., Özel, H. G., Çınar, Z., & Işıkhan, S. Y. (2017). Farklı sosyoekonomik düzeye sdahip çocuklarda ailenin beslenme turum ve davranışlarının çocuğun beslenme durumuna etkisi. Beslenme Ve Diyet Dergisi , 45, 3-11.

Erkorkmaz, Ü., Yılmaz, R., Demir, O., Sanioğlu, S., Etikan, İ., & Özçetin, M. (2013). Çocuklarda yeme davranışı ile ebeveyn besleme tarzı arasındaki ilişkinin kanonik korelasyon analizi ile incelenmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 33(1), 138-148. https://doi.org/10.5336/medsci.2012-29490

Herle, M., Stavola, B. D., Hübel, C., Abdulkadir, M., Ferreira, D. S., Loos, R. J., Bryant-Waugh, R., Bulik, C. M., & Micali, N. (2019). A longitudinal study of eating behaviours in childhood and later eating disorder behaviours and diagnoses. The British Journal of Psychiatry, 216(2), 113- 119. https://doi.org/10.1192/bjp.2019.174

Hughes, S. O., & Papaioannou, M. A. (2018). Maternal predictors of child dietary behaviors and weight status. Current Nutrition Reports, 7(4), 268-273. https://doi.org/10.1007/s13668-018-0250-1

Jansen, P. W., De Barse, L. M., Jaddoe, V. W., Verhulst, F. C., Franco, O. H., & Tiemeier, H. (2017). Bi-directional associations between child fussy eating and parents' pressure to eat: Who influences whom? Physiology & Behavior, 176, 101-106. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2017.02.015

Kahraman, D., & Yaşar, S. (2019). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Yeme Davranışlarının Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.

Kanioğluları, A. O., & Budak, N. (2015). Lefkoşa’da kreş ve anaokuluna devam eden çocukların beslenme davranışlarına ve vücut ağırlığına annenin çocuk besleme tutum ve davranışlarının etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs.

McGuffin, L. E., Price, R. K., McCaffrey, T. A., Hall, G., Lobo, A., Wallace, J. M., & Livingstone, M. B. (2014). Parent and child perspectives on family out-of-home eating: A qualitative analysis. Public Health Nutrition, 18(1), 100-111. https://doi.org/10.1017/s1368980014001384

Merdol, T. K. (2008). Okul öncesi dönem çocuklarının beslenmesi. T.C. Sağlık Bakanlığı.

Powell, F., Farrow, C., Meyer, C., & Haycraft, E. (2018). The stability and continuity of maternally reported and observed child eating behaviours and feeding practices across early childhood. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(5), 1017. https://doi.org/10.3390/ijerph15051017

Price, R. K., McGuffin, L., Wallace, J. M., McCrorie, T. A., & Livingstone, M. B. (2012). Family out-of- home eating in times of economic stress; an exploration of parental behaviour and attitudes. Proceedings of the Nutrition Society, 71(OCE2). https://doi.org/10.1017/s0029665112001371

Scaglioni, S., De Cosmi, V., Ciappolino, V., Parazzini, F., Brambilla, P., & Agostoni, C. (2018). Factors influencing children’s eating behaviours. Nutrients, 10(6), 706. https://doi.org/10.3390/nu10060706

Sönmez, B. S., & Çalışkan, Z. (2019). Okul Öncesi Çocukların Yemek Yeme Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.

Taylor, C. M., & Emmett, P. M. (2018). Picky eating in children: Causes and consequences. Proceedings of the Nutrition Society, 78(02), 161-169. https://doi.org/10.1017/s0029665118002586

Uykan, E., & Akkaynak, M. (2019). Ebeveyn tutumları ile çocukların öz düzenlemeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6, 1620-1644.

Ünlü, H. (2011). Okul Öncesi Dönem Çocuklar İçin Yeme Davranışı Değerlendirme Ölçeğinin Türk Çocuklarına Uyarlanması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Vollrath, M. E., Torgersen, S., & Torgersen, L. (2018). Associations of children’s Big Five personality with eating behaviors. BMC Research Notes, 11(1). https://doi.org/10.1186/s13104-018-3768- 9


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.