Sporcu Tükenmişliğini Belirlemede Farklı Psikolojik Yapıların Rolü

Selen Kelecek, Kubilay Yıldırım

Özet


Amaç

Bu çalışmanın amacı, sporcuların güdülenme düzeyleri, güdüsel yönelimleri, algıladıkları güdüsel iklim ve mükemmeliyetçilik düzeylerinin sporcu tükenmişliğini belirlemedeki rollerinin incelenmesidir. 

Yöntem

Çalışmaya 119 kadın (Xyaş: 21.18 ± 1.97), 154 erkek (Xyaş: 21.82 ± 2.19) toplam 273 sporcu (Xyaş: 21.54 ± 2.12) gönüllü olarak katılmıştır. Katılımcılara Sporda Güdülenme Ölçeği, Sporda Mükemmeliyetçilik Ölçeği ve Sporcu Tükenmişlik Ölçeği uygulanmıştır. Çalışmaya katılan sporcuların tükenmişlik düzeylerini belirleme güdülenme, güdüsel yönelim, algılanan güdüsel iklim ve mükemmeliyetçiliğin rolünü test etmek amacı ile Çoklu Adımsal Regresyon Analizi kullanılmıştır. 

Bulgular

Yapılan analiz sonucunda; güdülenmeme ve algılanan aile baskısı alt boyutlarının duygusal/fiziksel tükenme alt boyutunu (R=0.37; R2=0.14; p<0.01); bilmek ve başarmak için içsel güdülenme, özdeşim ve güdülenmeme alt boyutlarının azalan başarı hissi alt boyutunu (R=0.35; R2=0.12; p<0.05); bilmek ve başarmak için içsel güdülenme, güdülenmeme ve algılanan aile baskısı alt boyutlarının ise duyarsızlaşma alt boyutunu (R=0.44; R2=0.20; p<0.05) belirlediği bulunmuştur. Elde edilen analiz sonuçları, güdülenmeme alt boyutunun sporcu tükenmişliğinin tüm alt boyutlarını; özdeşim alt boyutunun azalan başarı hissi alt boyutunu, algılanan aile baskısı alt boyutunun ise duygusal/fiziksel tükenme ve duyarsızlaşma alt boyutlarını pozitif yönde belirlediğini; ancak bilmek ve başarmak için içsel güdülenme alt boyutunun azalan başarı hissi ve duyarsızlaşma alt boyutlarını negatif yönde belirlediğini göstermektedir.

Sonuç

Sonuç olarak çalışmaya katılan sporcuların güdülenme ve mükemmeliyetçilik düzeylerinin tükenmişliklerini belirlemede rol oynadığı söylenebilir. Sporcuların, spor ortamında olma sebeplerini net bir şekilde söyleyememeleri, branşlarına ait yeni teknik veya taktik öğrenme isteklerinin ve spora katılımdaki başarı amaçlarının azalmasına rağmen; aile/yakın çevrelerinden hissettikleri baskının artması ve sosyal etkileşimlerin sporcu üzerindeki etkisinin artmasının; tükenmişliği deneyimleme olasılığını arttırdığı söylenebilir. Araştırma sonucu elde edilen bulgular ışığında sporcuların güdülenme ve mükemmeliyetçilik düzeylerinin tükenmişlik düzeylerini etkileyebileceği görülmektedir. Yapılan çalışmalar güdülenmenin farklı formlarının ve mükemmeliyetçiliğin, sporcuların tükenmişlik düzeylerini arttıracağı yönünde benzer sonuçlar elde etmişlerdir. 

Anahtar Kelimeler: Güdülenme, Mükemmeliyetçilik, Tükenmişlik, Sporcu


Tam Metin:

PDF

Referanslar


Adie JW, Jowett S. (2010). Meta‐perceptions of the coach–athlete relationship, achievement goals, and ıntrinsic motivation among sport participants. Journal of Applied Social Psychology, 40(11), 2750-2773.

Aghdasi, M. (2014). The relationship between perfectionism and burnout in junior-elite athletes. International Journal of Sport Culture and Science , 2 (1) , 27-39 .

Alexandra B, Stefanos P, Vassilis G. (2015). Verbal aggression in basketball: perceived coach use and athlete intrinsic and extrinsic motivation. Journal of Physical Education and Sport, 15(1), 96 – 102.

Appleton PR, Hill AP. (2012). Perfectionism and athlete burnout in junior elite athletes: the mediating role of motivation regulations, Journal of Clinical Sport Psychology, 6(2), 129-145.

Arthur CA, Woodman T, Ong CW, Hardy L, Ntoumanis N. (2011). The role of athlete narcissism in moderating the relationship between coaches’ transformational leader behaviors and athlete motivation. Journal of Sport and Exercise Psychology, 33(1), 3-19.

Aydın A. (2001). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Alfa Yayınları, İstanbul.

Burns D. (1980). The Perfectionist’s Script for Self-defeat. Psychology Today, 34-51.

Chen LH, Kee YH, Chen MY, Tsai YM. (2008). Relation of perfectionism with athletes' burnout: further examination. Perception Motor Skills. 106(3), 811-820.

Cresswell SL, Eklund RC. (2005). Motivation and burnout in professional rugby players. Research Quarterly for Exercise and Sport, 76: 370–376.

Çepikkurt F. (2011). Ünı̇versı̇telı̇ hentbolcuların mükemmelı̇yetçı̇lı̇k ve kaygı düzeylerı̇ ı̇le başarı hedeflerı̇ ve müsabaka sonuçlarına yaptıkları yükleme bı̇çı̇mlerı̇ arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇nı̇n ı̇ncelenmesı̇ Çukurova Ünı̇versı̇tesı̇ Sağlık Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü Beden Eğı̇tı̇mı̇ Ve Spor Anabı̇lı̇m Dalı, Doktora Tezi.

Dormann CF, Elith J, Bacher S, Buchmann C, Carl G, Carré G, García Marquéz JR, Gruber B, Lafourcade B, Leitão PJ, Münkemüller T, McClean C, Osborne PE, Reineking B, Schröder B, Skidmore AK, Zurell D, Lautenbach S. (2013). Collinearity: a review of methods to deal with it and a simulation study evaluating their performance. Ecography 36, 27–46.

Dunn JGH, Causgrove-Dunn J, Syrotuik DG. (2002). Relationship between multidimensional perfectionism and goal orientations in sport. Journal of Sport and Exercise Psychology, 2002; 24: 376-395.

Eklund, R. C. ve Cresswell, S. L. (2007). Athlete burnout. In G. Tenenbaum, & R. C. Eklund (Eds.), Handbook of sport psychology (3rd ed., 621-641). Hoboken, NJ: Wiley.

Gustafsson H, Skoog T, Podlog L, Lundqvist C, Wagnsson S. (2013). Hope and athlete burnout: Stress and affect as mediators. Psychology of Sport and Exercise, 14(5), 640-649.

Haase AM, Prapavessis H, Owens RG. (2002). Perfectionism, social physique anxiety and disordered eating: a comparison of male and female elite athletes. Psychology of Sport and Exercise, 3(3), 209-222.

Hamachek, D E. Psychodynamics of normal and neurotic perfectionism. Psychology, 15: 27-33, 1978.

Hill AP, Hall HK, Appleton PR. (2010). Perfectionism and athlete burnout in junior elite athletes: The mediating role of coping tendencies. Anxiety, Stress & Coping, 23(4), 415-430.

Jowett S, Adie J, Bartholomew KJ, Yang SX, Gustafsson H, Lopez-Jiménez A. (2017). Motivational processes in the coach-athlete relationship: A multi-cultural self-determination approach. Psychology of Sport and Exercise, 32, 143-152.

Kazak Z. (2004), Sporda güdülenme ölçeği –SGÖ-‘nin Türk sporcular için güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 15(4), 191-206.

Kelecek S , Kara, FM, Kazak Çetinkalp FZ, Aşçı FH. (2017). “Sporcu Tükenmişlik Ölçeği”nin Türkçe Uyarlaması. Spor Bilimleri Dergisi, 27(4), 150-161.

Kelecek S, Koruç Z. (2018). Futbolcuların güdüsel yönelim ve spora bağlılık düzeylerinin sporcu tükenmişliğini belirlemedeki rolü. Başkent Ünı̇versı̇tesı̇ Sağlık Bı̇lı̇mlerı̇ Fakültesı̇ Dergı̇sı̇, 2(2), 102-116.

Koivula N, Hassmén P, Fallby J. (2002). Self-esteem and perfectionism in elite athletes: effects on competitive anxiety and self-confidence. Personality and Individual Differences, 32, 865-875.

Kristensen JA. (2013). Motivation and athlete engagement A cross-sectional study in youth ice hockey players. Master thesis in Sport Sciences, Department of Coaching and Psychology, Norwegian School of Sport Sciences.

Lemyre PN, Roberts GC, Stray-Gundersen J. (2007).Motivation, overtraining, and burnout: Can selfdetermination predict overtraining and burnout in elite athletes?.European Journal of Sport Science, 7, 115-126.

Lemyre PN, Treasure DC, Roberts GC. (2006). Influence of variability in motivation and affect on elite athlete burnout susceptibility. Journal of Sport and Exercise Psychology, 28: 32–48.

Lonsdale C, Hodge K, Rose E. (2009). Athlete burnout in elite sport: a self-determination perspective. Journal Of Sports Sciences, 27(8): 785–795.

Madigan DJ, Stoeber JS, Passfield L. (2015). Perfectionism and Burnout in Junior Athletes: A Three-Month Longitudinal Study, Journal of Sport and Exercise Psychology, 37(3), 305-315.

Murcia JAM, Gimeno, EC, Coll DG. (2007). Young athletes’ motivational profiles. Journal of Sport Science and Medicine, 6, 172-179.

Pacht AR. (1984) Reflections on Perfectionism. American Psychologist, 39, 386-390.

Pelletier LG, Fortier MS, Vallerand RJ, Tuson KM, Briere NM, Blais MR. (1995), “Toward A New Measure Of Intrinsic Motivation, Extrinsic Motivation And Amotivation In Sport: The Sport Motivation Scale (SMS)”, Journal of Sport and Exercise Psychology, 17(2), 35-53.

Roberts GC, Treasure D, Conroy DE. (2007). Understanding the Dynamics of Motivation in Sport and physical Activity: An Achievement Goal Interpretation. In G. Tenenbaum, & R. Eklund (Eds.), Handbook of Sport Psychology. Hoboken, NJ: Wiley.

Schwarz HC, Gairrett RL, Aruguete MS, Gold ES. (2005). Eating attitudes, body dissatisfaction, and perfectionism in female college athletes. North American Journal of Psychology. 7(3), 345-352.

Slade PD, Owens RG. (1998). A Dual Process Model of Perfectionism Based on Reinforcement Theory. Behavior Modification, 22(3), 372–390.

Stoeber, J., Stoll, O., Pescheck, E., Otto, K. (2008). Perfectionism and goal orientations in athletes: Relations with approach and avoidance orientations in mastery and performance goals. Psychology of Sport and Exercise, 9, 102–121.

Tabei Y, Fletcher D, Goodger K. (2012). The relationship between organizational stressors and athlete burnout in soccer players. Journal of Clinical Sport Psychology, 6, 146-165.

Tenenbaum, G., & Eklund, R. C. (Eds.). (2007). Handbook of sport psychology (3rd ed.). John Wiley & Sons Inc.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.